Dat zegt Pieter Litjens, directeur Kennisplatform CROW en voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Mobiliteit. Wat kan NKL leren van de kennisaanpak van CROW? En hoe ziet hij de toekomst van elektrisch vervoer? Dit is aflevering 6 in de serie 10 jaar NKL, waarin Roland Ferwerda in gesprek gaat met de belangrijkste partners van NKL. Een gesprek over rationele keuzes, over een gemeenschappelijke taal en over de kracht van slim delen.
Pieter Litjens
Algemeen directeur (sinds januari 2019) bij Kennisplatform CROW en voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Klimaatakkoord tafel Mobiliteit.
- Daarnaast is hij voorzitter van de Vereniging voor drinkwaterbedrijven Vewin, sinds 2024.
- Was o.a. bestuurslid Connekt (2016-2019), wethouder verkeer en vervoer gemeente Amsterdam (2014 – 2018), Tweede Kamerlid voor de VVD (2012-2014) en burgemeester gemeente Aalsmeer (2007-2012).
- Studeerde Frans en political sciences.
Pieter Litjens
Algemeen directeur (sinds januari 2019) bij Kennisplatform CROW en voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Klimaatakkoord tafel Mobiliteit.
- Daarnaast is hij voorzitter van de Vereniging voor drinkwaterbedrijven Vewin, sinds 2024.
- Was o.a. bestuurslid Connekt (2016-2019), wethouder verkeer en vervoer gemeente Amsterdam (2014 – 2018), Tweede Kamerlid voor de VVD (2012-2014) en burgemeester gemeente Aalsmeer (2007-2012).
- Studeerde Frans en political sciences.
CROW ontwikkelt samen met de markt kennis en contractstandaarden voor infrastructuur en mobiliteit en is daarmee een vergelijkbaar kennisinstituut waarvan NKL kan leren. Het raakvlak van CROW met laadinfra ligt bij de ruimtelijke ordening. NKL en CROW ontwikkelden in 2016 samen een ruimtelijke visie op laadinfra.
‘Besturen is dienen’
Besturen, het is Pieter met de paplepel ingegoten. Wat spreekt hem zo aan in dit werk? ‘Los van dat ik er energie van krijg, vind ik het een manier om verantwoordelijkheid te laten zien. Besturen wordt vaak gezien als bepalen, maar in mijn optiek heb je vooral een dienende rol.’
Het Uitvoeringsoverleg Mobiliteit waarvan Pieter voorzitter is, heeft ook zo’n dienende rol. In dat overleg werken partijen als het Formule E-Team (FET), BOVAG, RAI, provincies en gemeenten aan het doel uit het Klimaatakkoord om de CO2-reductie van 26 Megaton te halen. Elektrisch vervoer en de maatregelen voor laadinfrastructuur zijn daar ook onderdeel van. ‘We richten ons op de uitvoering van bestaande afspraken en gaan geen nieuwe dingen bedenken.’
Schaarste op publieke middelen zoals laadinfra, vraagt om een regierol van de overheid.
De regierol ligt bij de overheid, stelt Pieter. En die regie is vooral noodzakelijk bij schaarse publieke middelen, zoals nu speelt met de netcongestie. ‘Dat is best ingewikkeld, want gedrag van mensen afdwingen is hartstikke ingewikkeld.’ Toch hoeft het volgens Pieter niet zo ingewikkeld te zijn als we de vraag slim verspreiden. ‘Mijn schoonouders wonen in Kampen, waar gebruik wordt gemaakt van stadswarmte. Als ik daar parkeer met mijn elektrische auto, zie ik een bordje met uitleg dat het laadvermogen op bepaalde tijden wordt teruggeschroefd vanwege de piekvraag. Ik vind dat geen enkel probleem.’
Over de oprichting van CROW, standaarden en innovatie
Pieters fulltime job is het directeurschap van CROW. Waarom is dit kennisplatform eigenlijk opgericht? ‘In de grond- weg en waterbouw en mobiliteit werken heel veel publieke en private partijen samen. Wat wij merken, is dat zij een enorme behoefte hebben om dezelfde taal te spreken en om zoveel mogelijk te standaardiseren. Zodat er minder ruis is, want opdrachtgevers en opdrachtnemers handelen vanuit verschillende belangen. CROW is de partij die hen daarbij helpt. We ontwikkelen samen met de sector kennis en standaarden, die praktisch én direct toepasbaar zijn.’
Een standaard helpt om innovaties te laten landen.
RAW (Rationalisatie en Automatisering Grond-, Water- en Wegenbouw) is een voorbeeld van zo’n standaard die samen met de markt is ontwikkeld en voor een gemeenschappelijk taal zorgt. Dit is een aanbestedingssystematiek voor het samenstellen van contracten, bijvoorbeeld bij infrastructurele werken. Pieter: ‘RAW wordt door sommige mensen als enorm achterhaald en oud weggezet, hij bestaat al zo’n 50 jaar. Maar de systematiek is kraakhelder en wordt in de helft van alle projecten gebruikt.’ Bij de andere helft dus niet. Logisch volgens Pieter, want hoe complexer het project, hoe meer wordt uitgeweken naar andere contractsystematieken. Daarom is het ook belangrijk om nieuwe ontwikkelingen goed in de standaard te verwerken.
Een standaard helpt ook om innovatie te laten landen, vervolgt Pieter. ‘Pilots zijn fantastisch en wij hebben in Nederland heel veel innovatieprogramma’s. Maar wat mij zo stoort, is dat heel veel mensen het hebben over innovatie, waar het eigenlijk alleen gaat over nieuwe uitvindingen. Een innovatie is pas innovatie op het moment dat de uitvinding ook geïmplementeerd is; als deze is doorvertaald naar een instrumentarium dat breed kan worden toegepast en opgeschaald. Een standaard zoals RAW helpt daarbij.’
Ruimtelijke ordening: waar wil je de laadpalen?
Terug naar laadinfra. Welke rol heeft CROW daar in? Naast betrokkenheid bij het bestuursakkoord voor OV-concessies, ligt het accent op de ruimtelijke ordeningskant, vertelt Pieter. ‘We hebben bijvoorbeeld de serious game Mobipolis ontwikkeld. Deze is bedoeld voor beleidsmakers om ruimtelijke keuzes te maken voor mobiliteit en bereikbaarheid. Daar zit elektrisch vervoer ook in: waar wil je de laadpalen?’
De stand van de techniek gaat enorm veranderen, houd je daar al rekening mee in je ruimtelijke ordening?
‘Dat zijn ingewikkelde keuzes en langdurige processen die je vroeg moet starten’, vervolgt Pieter. ‘Wat hierbij ook een rol speelt, is de stand van de techniek. Die gaat enorm veranderen, houd je daar al rekening mee in je ruimtelijke ordening? Ik ben nu in tien minuutjes bij de snellader bij de Gamma opgeladen. Als dat straks nog sneller kan, hebben we dan nog wel laadpalen op straat nog nodig of bij de tankstations?’
Minder kennis ontwikkelen, meer kennis verspreiden en toepassen.
Voorbeelden delen en toepasbaar maken
Wat wil Pieter de laadinfrasector meegeven? Hij noemt een succesvolle pilot bij Schiphol Area Development Company waar bedrijven hun energieaansluitingen delen. ‘Dat is een voorbeeld hoe het kan werken. Er is nagenoeg voldoende vermogen als je maar slim (ver)deelt. En wat ik belangrijk vind, is dat we deze fantastische voorbeelden zo snel mogelijk toepasbaar maken.’
Minder ontwikkelen dus en meer verspreiden en toepassen, concludeert Roland. ‘Precies dat’, reageert Pieter. Hij vertelt over het “vierbollen-lemniscaat” dat CROW hanteert bij het kennisproces. Het lemniscaat staat voor de oneindige cyclus. De vier ballen zijn: de kennisvraag, kennisontwikkeling, kennisverspreiding en kennistoepassing. ‘Afhankelijk van het onderwerp en product zijn wij in principe in iedere “bol” aanwezig, maar niet overal even sterk.’
Zonder structurele financiering van het kennisproces is kennis een lekke bal in de zandbak.
De kennisvraag is voor kennisplatforms cruciaal. ’Je moet inzicht hebben in de maatschappelijke noden van je stakeholders; weten wat er in de sector en in de samenleving leeft. Want zonder inzicht in de kennisvraag kun je geen kennis toepassen.’ Daarnaast wijst Pieter op het belang van kennisbeheer. ‘Het doorontwikkelen en beschikbaar stellen van kennis is qua kosten misschien een fractie van de ontwikkel- en pilotbudgetten. Maar het is wel iets wat heel veel tijd vraagt en waar dus óók financiering voor moet zijn. Als je dat niet structureel regelt, dan landt de kennis niet. Dan is het een lekke bal in de zandbak. Echt doodzonde van het geld.’