In korte tijd is het aantal snelladers hard gegroeid. Marktpartijen plaatsen steeds meer snelladers bij tankstations, supermarkten en horeca als extra service voor klanten. Bij gemeenten door het hele land stromen verzoeken binnen voor snelladers op publieke grond. Ook in jouw gemeente moeten vast meer snelladers in de laadinfrastructuur komen. Maar hoe pak je dit aan? Op welk type grond plaats je en voor welk uitvoeringsmodel kies je?
Visie en Beleid
Publieke grond is schaars en de netcapaciteit is beperkt. Voordat je snelladers gaat plaatsen is het dan ook aan te raden om eerst visie en beleid op te stellen. Op basis hiervan kun je weloverwogen keuzes maken.
Dit zijn de stappen die je kunt nemen:
Om snelladers te stimuleren, kun je als gemeente verschillende rollen innemen. Dit is afhankelijk van de situatie in je gemeente. Is er interesse vanuit de bewoners? Word je benaderd door de markt of neem je zelf initiatief? Je kunt een actieve, faciliterende of reactieve rol innemen. En zowel de markt als de gemeente kan initiatief tonen.
| Reactief | Faciliterend | Actief | |
|---|---|---|---|
| Initiatief | Bij de markt | Bij de markt | Bij de gemeente |
| Uitwerking |
|
|
|
| Voordelen |
|
|
|
| Nadelen |
|
|
|
Meer weten?
Lees op de pagina ‘Welke rol neem je in?’ meer over de verschillende rollen die je kunt innemen en hoe het zit met verschillende initiatieven.
Het realiseren en beheren van een ‘laadinfrasctructuur’ raakt verschillende beleidsvelden, daardoor bestaat het risico dat het ‘van iedereen en niemand’ is. Ook kan het zijn dat het contact met aanbieders en CPO’s via verschillende afdelingen verloopt. Dan is het goed om op de hoogte te zijn van elkaars werk. Door bijvoorbeeld één persoon de regierol te geven, kun je zorgen voor een goede borging en afstemming.
➽ Dit kun je doen:
- Ga na welke gemeentelijke afdelingen een stem moeten hebben bij de rolbepaling en verdere uitvoering? Denk aan duurzaamheid/luchtkwaliteit, mobiliteit, ruimtelijke ordening, vastgoed en juridische zaken.
- Wijs een projectleider aan: voor alle gemeentelijke rollen is het raadzaam om een projectleider aan te wijzen, die het overzicht behoudt op alle initiatieven. Deze projectleider is aanspreekpunt en kan voor verbinding zorgen tussen alle partijen en gemeentelijke afdelingen die bij snellaadinfra betrokken zijn.
- Reserveer capaciteit en budget: naast een gemeentelijke projectleider, moet er ook voldoende budget gereserveerd worden. Er gaat tijd zitten in het opstellen van beleid, het selecteren van geschikte locaties en/of het in de markt zetten van een aanbesteding.
Voor welke doelgroepen wil je snelladers realiseren? Breng in kaart welke doelgroepen in je gemeente rijden en hoe deze willen laden. Taxi’s hebben mogelijk andere behoeften dan de logistiek, denk bijvoorbeeld aan taxistandplaatsen. Zoek bijvoorbeeld aansluiting bij de Green Deal Zero Emissie Stadslogistiek of initiatieven voor logistieke hubs.
➽ Dit kun je doen:
Meer informatie over de verschillende doelgroepen en hoe je de behoefte in kaart kunt brengen vind je op de pagina 'Wie maken gebruik van snelladers?'
Voor de hand liggende locaties zijn langs ontsluitings- en uitvalswegen (met hoge verkeersintensiteit) of nabij voorzieningen. Bij het plaatsen van snelladers, kun je aan de volgende locaties denken: publieke parkeerterreinen, tankstations, taxistandplaatsen of bij bedrijven. Hoe krijg je een overzicht van geschikte locaties in jouw gemeente?
➽ Dit kun je doen
- Ladder van laden
Hanteer - net als bij publiek reguliere laadpalen- de Ladder van laden. Probeer de realisatie van snelladers zoveel mogelijk op privaat terrein te stimuleren om de publieke ruimte niet te overbelasten. - Stel locatie- en of plaatsingscriteria op
Op welke locaties sta je toe dat er snelladers geplaatst worden? Zie bijvoorbeeld de locatiecriteria die gemeente Amersfoort in haar snellaadlaadbeleid stelt (Artikel 3). - Initiatieven van ondernemers
Veel ondernemers bieden snelladers aan op hun terrein. Door in overleg te gaan met ondernemers krijg je deze initiatieven in beeld. Zo wordt ook helder waar nog aanvullende behoefte op (semi)publiek terrein is. - Maak een plankaart
Breng zoekgebieden of concreet ingevulde locaties in beeld op basis van je prognoses en inzicht in de doelgroepen - Kijk voorbij de gemeentegrenzen
Ga in gesprek met buurgemeenten en je NAL-regio over strategische plekken voor snellaadlocaties in de regio. - Benader snelladers integraal
Snelladers kunnen onderdeel zijn van een clean energy hub - waar meerdere soorten schone energiedragers geladen of getankt kunnen worden - of een deelhub waar elektrische deelauto’s snel opgeladen kunnen worden voor een volgende rit. - Denk aan grondposities
Waar heeft de gemeente grondposities? En kunnen deze worden ingezet voor de realisatie van snelladers? Welk formaat hebben de kavels en zijn er bijvoorbeeld (mogelijkheden tot het realiseren van) voorzieningen? De bestemming snelladen voor een grondpositie kan intern discussie oproepen, omdat bijvoorbeeld woningbouw of bedrijfsvestiging rendabeler is.
Op welke grond plaats je snelladers?
Snelladers kunnen op publiek, semipubliek of privaat terrein geplaatst worden.
De grond is eigendom van de overheid, de locatie is 24/7 toegankelijk
De grond is particulier eigendom, maar toegang tot laadpunten is opengesteld voor derden. Er kunnen beperkte toegangstijden zijn of een gereguleerde toegang (een hefboom). Dit gaat bijvoorbeeld om laadpunten bij horecagelegenheden of andere publieke voorzieningen.
De grond is particulier eigendom, de eigenaar bepaalt wie er wanneer wordt toegelaten en mag laden. De snellader wordt aangesloten op de installatie van het bedrijf. Het is aan het bedrijf of zij de snellader toegankelijk maken voor alleen werknemers of derden.
Voor welk uitvoeringsmodel kies je?
Als je snelladers op publieke grond wil plaatsen, moet je een uitvoeringsmodel kiezen.
Op dit moment zijn er de volgende opties:
Openmarktmodel: op basis van vergunningen aan marktpartijen worden snelladers gerealiseerd, zie als voorbeeld: Gemeente Amersfoort houdende regels omtrent snelladen (Beleidsregel Snellaadinfrastructuur Elektrische Voertuigen).
Met een aanbesteding worden één of meerdere exclusieve partners gekozen, bijvoorbeeld: kortparkeerladers gemeente Utrecht, overname aanbesteding drie snellaadstations Den Haag.
- Bestaande of nieuwe concessie?
Snelladen wordt vaak buiten de scope van een concessie voor regulier laden gehouden. Je kunt overwegen om snelladers binnen een bestaande concessie mee te nemen, als dit juridisch mogelijk is. Goed alternatief is dan om een afzonderlijke concessie voor snelladers uit te schrijven.
Let op: het plaatsen van snellaadinfrastructuur kan invloed hebben op het gebruik van de reguliere laadpalen. - Regionale concessies
Er zijn inmiddels meerdere regio’s waarin gemeenten samenwerken. Dit leidt tot kennisdeling, een aantrekkelijkere businesscase, eenduidigere aanpak en betere afstemming en spreiding. Concessies worden - gezien de schaalgrootte- vaker vanuit een regionale samenwerking georganiseerd in plaats vanuit een individuele gemeente (zie als voorbeeld Publiek snelladen MRA-Elektrisch). Zeker voor gemeenten met een beperkte capaciteit is het aan te raden om bij een regionale concessie aan te sluiten. Zoek hiervoor contact met de contactpersoon binnen jouw NAL-regio.
Let op: Als je aansluit bij een regionale concessie:- Wat is er wél afgesproken: Welke voorwaarden zijn opgenomen in de concessie of opdracht, bijvoorbeeld wat betreft exclusiviteit voor de Charge Point Operator (CPO)? Aan welke plaatsingscriteria moet de concessiehouder zich houden en hoe pakt dat uit binnen de gemeente? Botsen de voorwaarden eventueel met bestaande laadpunten, het parkeerbeleid of visie op de openbare ruimte? Hoeveel invloed is er op uitbreiding van bestaande punten?
- Wat regelt de samenwerking níet en moet je dus zelf regelen: Waar moet de gemeente nog steeds zelf beleid op maken? Hoe vertalen de concessievoorwaarden zich in handhavingsbeleid? Zijn er afspraken over het al dan niet nemen van een verkeersbesluit? Welke bewegwijzering of bebording moet worden geplaatst?
De gemeente realiseert voor eigen rekening en op eigen risico snelladers, bijvoorbeeld:
- Publieke snelladers gemeente Rotterdam/Havenbedrijf.
Voor welk model kies je?
Welke criteria en voorwaarden neem je mee bij het bepalen van het best passende uitvoeringsmodel?
Het concessie- en opdrachtmodel bieden kansen om ook snellaadlocaties te realiseren zonder individueel sluitende businesscase. Zo vergroot je spreiding van het netwerk. Bij een vergunningsmodel is er minder invloed op spreiding. Wel kun je locaties aanwijzen waar mogelijk snelladers geplaatst mogen worden. De CPO bepaalt dan of een laadlocatie daar daadwerkelijk gerealiseerd wordt.
Een concessie- of opdrachtmodel vraagt in beginsel om grotere investeringen (concessie voorbereiden, businesscase en inkoop infrastructuur). De extra investeringen hebben vaak een positieve invloed op de proceskosten tijdens realisatie.
Bij een vergunningsmodel kan een gemeente geen CPO’s weigeren wanneer ze voldoen aan de criteria uit het plaatsingsbeleid. Afhankelijk van de eisen die gesteld worden in dit plaatsingsbeleid kan hierdoor een laadnetwerk ontstaan met een groot aantal verschillende soorten laadpalen, aanbieders en prijzen.
Bij het maximaliseren van laadtarieven in het opdracht- en concessiemodel moet je wel rekening houden met de exploitatieperiode en de kansen voor de CPO om na of gedurende deze periode de laadtarieven aan te kunnen passen aan de markt. Daarnaast maakt de volatiliteit op de energiemarkt het lastig om een maximale prijs (ver van tevoren) vast te leggen.
Het vergunningsmodel zorgt voor een lage drempel; een marktpartij kan ook op kleinere schaal uitrollen. In het opdrachtenmodel is het exploitatierisico voor de gemeente en niet voor de CPO. Dit kan in het begin gunstig zijn omdat de markt nog niet rendabel is. Een concessiemodel biedt schaalvoordeel, maar is gezien de forse investeringen vaak alleen bereikbaar voor grotere marktpartijen.
Waar moet je nog meer aan denken?
Kies een samenwerkingsmodel met de markt dat past bij je afwegingen en acties, oftewel bij de visie en het beleid van jouw gemeente. Voor het realiseren van een snellaadinfrastructuur in je publieke ruimte, kun je nog de volgende afwegingen meenemen:
Welk model je ook kiest, het is altijd aan te raden om voorwaarden rond data, veiligheid en prijstransparantie op te nemen. Denk hierbij aan eisen als inzicht krijgen in het gebruik door laaddata volgens bepaalde protocollen. Dit geeft meer mogelijkheid tot monitoren en sturen. In onze basisset DC-laden staat een overzicht van relevante eisen bij het uitvragen van snellaadinfra.
Let goed op voorschriften rondom historische stadsgezichten en kwaliteit van de openbare ruimte. Deze kunnen een beperkende invloed hebben op het aantal palen dat geplaatst wordt.
Er kan vaak budget vrijgemaakt worden om te zorgen voor een goede inpassing in de openbare ruimte en het meenemen van duurzaamheidsaspecten, zoals koppeling met duurzame energie en verlagen piekbelasting – kan budget vrijgemaakt worden.
Als je snellaadinfrastructuur op een publieke parkeerplaats plaatst is vaak een parkeerbesluit nodig. De plaatsen moeten worden afgekruist zodat deze alleen gebruikt worden door elektrische voertuigen die daadwerkelijk aan het laden zijn.
Op die manier geef je marktpartijen helderheid en kunnen zij op de voorgeschreven wijze realiseren of inschrijven op een aanbesteding.
