De gemeente bepaalt de eisen en stelt op basis daarvan een uitvraag op aan de markt. Welke samenwerkingsvormen met de markt zijn daarbij mogelijk? Hoe geef je de juiste technische eisen mee? En wat neem je op in het Programma van Eisen voor laadpleinen?
Samenwerkingsvormen met de markt
Er zijn 3 samenwerkingsmodellen met elk een andere benadering.
Hierbij verstrekt de gemeente vergunningen om een laadpaal of laadplein te plaatsen in de publieke ruimte. Er is sprake van een open markt, dus binnen de kaders mogen alle CPO’s een laadplein realiseren. Hierbij is het van belang om als gemeente goed na te denken over de eisen en wensen waaraan laadinfrastructuur moet voldoen. Gebruik hiervoor de Basisset Laadpleinen.
Bij het concessiemodel is er al een bestaande concessiehouder die de reguliere laadpalen installeert en exploiteert. In de concessie zijn vaak voorwaarden opgenomen over de realisatie van laadpleinen. Als dit niet het geval is, is het belangrijk om goed te kijken wat de afspraken zijn rondom exclusiviteit van de huidige concessiehouder en te toetsen of een laadplein binnen de exclusiviteit valt. Gebruik bij nieuwe concessies de Basisset Laadpleinen.
Een laadplein realiseren is meestal eenvoudiger bij het concessiemodel. Er hoeft geen nieuw inkooptraject te worden opgestart. Het advies is dan ook om bij het uitgeven van een nieuwe concessie voor openbaar laden, voorwaarden op te nemen voor laadpleinen. Dit kan bijvoorbeeld door de concessiehouder het recht te geven als eerste een marktconform aanbod te doen. Als dit niet voldoet aan de verwachtingen heeft de gemeente het recht om offertes bij andere partijen op te vragen.
Een andere mogelijkheid is om voor één of meerdere laadpleinen een aparte concessie aan te besteden. Onder andere de gemeenten Haarlemmermeer, Groningen en Maastricht hebben dit op deze manier gedaan. Het voordeel hiervan is dat er maatwerk mogelijk is en dat je niet gebonden bent aan de voorwaarden van de concessie van reguliere laadpalen. Kijk hierbij wel goed naar de exclusiviteitsbepalingen van de concessie van reguliere laadpalen.
Best practice
In Culemborg en Groningen voeren lokale energiecoöperaties de realisatie van laadpleinen uit. Uit de Proeftuin Slimme Laadpleinen blijkt dat zij geneigd zijn om mee te denken over (on)mogelijkheden en het sluitend maken van de businesscase, en dat zij open staan voor innovaties. De energiecoöperatie kan de energielevering verzorgen met lokaal duurzaam opgewekte energie.
Tot slot kan de gemeente één of meerdere laadpleinen voor eigen rekening en risico exploiteren in het opdrachtmodel. Het voordeel van dit model is dat de gemeente de regie in eigen hand heeft. Daar staat tegenover dat de gemeente het risico op zich neemt.
Best practice: tijdige aanvraag netaansluiting bespaart tijd
Om tijd te besparen tijdens de realisatie, kan de gemeente ervoor kiezen om in deze stap de netaansluiting alvast aan te vragen bij de netbeheerder. Zo lopen het aanvragen van de netaansluiting en de wettelijke termijn voor de aanbesteding parallel. Overleg altijd met de netbeheerder wat de mogelijkheden zijn om de offerte of aansluiting bij realisatie over te dragen aan de CPO.
Technische eisen
Er zijn twee technische varianten: de primair-secundaire aansluiting en de systeem-straatkastopstelling. Het is mogelijk om de markt te bevragen en technische eisen te stellen aan het laadplein (zie Basisset Laadpleinen. Op basis van de eisen zal de markt bepalen wat de meest geschikte vorm is voor die locatieHet realiseren van een laadplein is maatwerk. Anders dan bij een laadpaal hebben de ruimtelijke kenmerken invloed op de mogelijke oplossingen en verschijningsvorm. Het is belangrijk om een betrouwbare en toekomstbestendige oplossing te realiseren. De technische variant hoeft hierbij niet leidend te zijn.
Slim laden en ‘local load balancing’ zijn bij een laadplein van groot belang om de netaansluiting maximaal te kunnen benutten en alle auto’s van voldoende vermogen te kunnen voorzien. Bepaal bij de uitvraag hoeveel vermogen per voertuig nodig is om de EV-rijder te kunnen voorzien en benut hierbij de kennis van de markt.
Een stap verder in het slim laden is het toepassen van Vehicle to Grid (V2G) op het laadplein. Op enkele plekken worden hier de eerste ervaringen mee opgedaan, door ‘V2G-ready’ laadpalen te plaatsen bijvoorbeeld. Deze techniek is op het moment nog volop in ontwikkeling. De benodigde protocollen zijn bijvoorbeeld nog niet uitontwikkeld, waardoor er nog geen marktstandaard is.
In de Basisset Laadpleinen zijn beleidsspecifieke eisen opgenomen voor V2G. Dit zijn voornamelijk eisen voor de hardware om de laadinfrastructuur toekomstbestendig te maken. Uit de praktijk blijkt dat marktpartijen dit, zonder veel extra kosten, kunnen leveren. De laadinfrastructuur is daarmee ‘V2G-ready’ zodra de softwareprotocollen zijn uitontwikkeld. Voor het aanleggen van een V2G laadsysteem zijn wel voldoende laadsessies nodig. Dit moet per locatie moet worden ingeschat of in de praktijk ondervonden. Hier is dus tijd en praktijkervaring voor nodig.
Programma van Eisen voor laadpleinen
In het Programma van Eisen stel je eisen op aan het laadplein en de CPO. In de Basisset Laadpleinen staan minimale en beleidsspecifieke eisen per categorie.
- Functionaliteiten: o.a. bediening en interface.
- Vormgeving & inpassing: o.a. vorm, uiterlijk, materialen, connectiviteit i.r.t. materiaalkeuze, afmetingen en inpasbaarheid in relatie tot monumenten, welstand en groenbeheer.
- Techniek en veiligheid: o.a. aarding, aardlekschakelaar, netaansluiting en eisen c.q. richtlijnen in relatie tot brandveiligheid (specifiek als het gaat om laadplekken in parkeergarages of wanneer zeer krachtige netaansluitingen worden gerealiseerd en/of er batterijen geplaatst worden) en beschikbaar vermogen.
- Slim laden: o.a. protocollen en load balancing.
- Omgeving en locatie: o.a. bebording en doorgangsruimte.
- Backoffice en interface: o.a. data, datadeling, tarief.
- Security: o.a. data- en verbindingsbeveiliging
- Standaarden en normen: o.a. protocollen en normeringen.
- Beheer en monitoring: o.a. storingen en storingsprotocollen, reiniging, onderhoud, concrete afspraken over uptime en rapportage over gebruik.
- Aanvraag en realisatie: o.a. uit te voeren werkzaamheden en realisatietermijn.