Dat zegt Elisabeth Post, bestuursvoorzitter Transport en Logistiek Nederland (TLN). Ze roept op om ondernemers die wel wíllen maar niet kúnnen elektrificeren, te steunen. Dit is aflevering 9 in de serie 10 jaar NKL, waarin Roland Ferwerda in gesprek gaat met de belangrijkste partners van NKL. ‘We zijn heel ver gekomen met de kennisontwikkeling voor logistiek vervoer, en nu moeten we focussen op de realisatie.’
Elisabeth Post
Voorzitter Transport en Logistiek Nederland (TLN).
- Sinds 2019 voorzitter Transport en Logistiek Nederland (TLN).
- Diverse bestuursfuncties zoals Raad van Commissaris Zeehaven IJmuiden en lid Raad van Advies Vervoer Gooi- en Vechtstreek.
- Van 2009-2019 gedeputeerde bij provincie Noord-Holland, betrokken bij MRA-E en onderdeel van het Formule E-team.
- Van 1990-1995 controller bij ministerie Financiën.
- Opgeleid als consultant aan de Vrije Universiteit (Master of Management Consulting MMC), en bedrijfskundige aan Nyenrode (Bachelor of Business Administration BBA).
Elisabeth Post
Voorzitter Transport en Logistiek Nederland (TLN).
- Sinds 2019 voorzitter Transport en Logistiek Nederland (TLN).
- Diverse bestuursfuncties zoals Raad van Commissaris Zeehaven IJmuiden en lid Raad van Advies Vervoer Gooi- en Vechtstreek.
- Van 2009-2019 gedeputeerde bij provincie Noord-Holland, betrokken bij MRA-E en onderdeel van het Formule E-team.
- Van 1990-1995 controller bij ministerie Financiën.
- Opgeleid als consultant aan de Vrije Universiteit (Master of Management Consulting MMC), en bedrijfskundige aan Nyenrode (Bachelor of Business Administration BBA).
Nieuw en spannend. Dat is wat Elisabeth vooral aantrok in de pionierstijd van elektrisch vervoer. ‘Ik benaderde het eerlijk gezegd niet zozeer vanuit het duurzaamheidsperspectief, maar meer praktisch vanuit de uitputting fossiele brandstoffen. Als die opraken, dan hebben we dus een nieuwe vorm van mechanische elektromotoren nodig.’
Als gedeputeerde bij de provincie Noord-Holland maakte Elisabeth deel uit van MRA-Elektrisch (MRA-E), een samenwerkingsproject van Flevoland, Noord-Holland en Utrecht om elektrisch vervoer te stimuleren. ‘Ik denk dat wij omstreeks 2017 de eerste provincies waren die de publieke laadpunten zo grootschalig in aanbestedingen hebben opgepakt’, zo blikt ze terug. ‘We waren volgens mij ook de provincies met de hoogste laadpaaldichtheid in het publieke domein. Maar gaandeweg kwamen we natuurlijk tot de ontdekking dat je die palen moet neerzetten op plekken waar veel mensen komen. En dat je het gebruik moet monitoren, dus dat zijn we toen ook gaan doen.’
Sectoren en ketens zijn allemaal van elkaar afhankelijk, we moeten het dus ook als keten oplossen.
Ketenafhankelijkheid
Inmiddels vertegenwoordigt ze de belangen van logistieke ondernemers, een sector die veel CO₂ uitstoot. ‘Maar het kan niet zo zijn dat de sector hier alleen verantwoordelijk voor is. Sectoren en ketens zijn allemaal van elkaar afhankelijk en we moeten het dus ook als keten oplossen.’ Ook wijst Elisabeth op “een gemiste afslag” uit het verleden, die de huidige netcongestie volgens haar had kunnen voorkomen. ‘Al in 2016 bleek uit een onderzoek van CE Delft dat grootschalige elektrificatie een probleem zou worden, maar er is niks mee gedaan.’
Netcongestie
Daardoor zitten transportondernemers nu met de gebakken peren. ‘Ik zeg wel eens: ik zit in een sector met op de ene plek te veel energie en op de andere plek te weinig. En we krijgen het niet aan elkaar geknoopt.’ Ze vertelt over een transportbedrijf met een distributiecentrum dat zijn hele dak vol zonnepanelen wilde plaatsen om stroom terug te leveren. Kon niet, zei het energiebedrijf. ‘Dan denk ik: doodzonde.’ Of een ondernemer die met zonnepanelen op zijn dak slechts 8 van zijn 400 vrachtwagens kan opladen. ‘Deze ondernemer wil heel graag frontrunner zijn, maar hij krijgt dat gewoon niet voor elkaar.’
Houtje-touwtje oplossing
‘Ik snap heel goed dat nu gezegd wordt: je moet samenwerken en de piek verdelen. Maar tegelijkertijd denk ik: dat is een houtje-touwtje oplossing voor de korte termijn. Op de lange termijn ben ik ervan overtuigd dat het alleen maar voor elkaar komt met netverzwaring.’
Wat ook speelt, is dat bedrijven wel willen samenwerken en delen, maar huiverig zijn. Elisabeth noemt het voorbeeld van een bedrijf dat zijn overcapaciteit op verzoek van de netbeheerder inleverde, maar deze vervolgens kwijt was toen hij deze een jaar later toch nodig had. ‘Die zit nu met zijn handen in het haar.’
Ondernemers hebben betrouwbare en voorspelbare afspraken voor de toekomst nodig, zodat zij verantwoorde investeringsbeslissingen kunnen maken.
ZE-zones
Zero-emissiezones in steden is de andere grote uitdaging. Ondernemers die nu een vrachtwagen willen aanschaffen, weten niet hoe lang deze inzetbaar zal zijn.
Elisabeth denkt graag in schemaatjes en ziet een matrix voor zich met 12 vakjes.
| Beschikbaar | Betrouwbaar | Betaalbaar | |
|---|---|---|---|
| Groene energie | |||
| Kabels | |||
| Laadpunten | |||
| Vrachtwagens |
‘Overal moet een groen vinkje staan. En waar rode kruisjes staan en ondernemers wel willen maar niet kunnen, daar moeten we ze helpen met een tussenoplossing. De ondernemer die 67 jaar is en voor één jaar een elektrische vrachtwagen zou moeten aanschaffen. De ondernemer die nu nog geen geschikt elektrisch voertuig kan kopen. De ondernemer die bericht heeft gekregen van de netbeheerder: sorry, uw aansluiting komt pas in 2035. Die hebben een ontheffing nodig.’
Laat er geen misverstand over zijn, TLN is voorstander van de ZE-zones. ‘Maar het is een heel marktgedreven en competitieve sector met flinterdunne marges’, legt Elisabeth uit. ‘Als jouw concurrent gewoon diesel blijft rijden, dan ben jij drie keer duurder. Wat ondernemers dus nodig hebben van de overheid om de stap te maken, zijn betrouwbare en voorspelbare afspraken voor de toekomst, zodat je verantwoorde investeringsbeslissingen kunt maken. Want hoe je het ook went of keert: zero emissie transport is nu nog steeds duurder dan fossiel.’
We zijn heel ver gekomen met de kennisontwikkeling voor logistiek, samen met NKL en de NAL
NKL en TLN
Het gesprek komt op het logistieke werk van NKL. Sinds 2020 levert NKL de voorzitter van de NAL-werkgroep Logistiek (Robert van den Hoed, sinds november 2024 opgevolgd door Suzanne Riezebos). Er zijn daarnaast veel kennisprojecten, voorspellende tools en rekenmethodes ontwikkeld die inzicht hebben gegeven in de mogelijkheden, obstakels en oplossingsrichtingen.
‘We zijn met NKL en de NAL heel ver gekomen in kennisontwikkeling, dat is waardevol’, zegt Elisabeth over de samenwerking. ‘Er is veel kennis opgehaald om ondernemers te helpen bij hun verduurzamingsstappen, ook bij het oplossen van netcongestie. Maar we staan nu voor een enorme opschaling van zero-emissievoertuigen, van circa 1.000 e-trucks naar 12.000. Netcongestie wordt in die periode niet opgelost. Dus we moeten nu een volgende stap zetten en focussen op de realisatie, in samenspraak met het bedrijfsleven en de overheden. Dat vraagt om een sterke samenwerking tussen de ministeries (Infrastructuur en Waterstaat en Klimaat & Groene Groei) en de uitvoeringsinstanties.’
Zou je niet iets kunnen doen met een soort batterijenbibliotheek?
Batterijenbibliotheek
Kortom: we moeten aan de bak. Daarbij ziet Elisabeth twee sporen. ‘Op de lange termijn de netgongestie-oplossingen. En op de korte termijn ontkomen we niet aan bundeling en batterijen. Waarbij het volgens mij niet de verantwoordelijkheid van de ondernemer is om voor voldoende energie te zorgen. Dus zou je niet iets kunnen doen met een soort batterijenbibliotheek, waarbij energiebedrijven en de overheid batterijen beschikbaar stellen totdat de netcongestie is opgelost? Zo blijft het speelveld ook gelijk voor ondernemers die wel wíllen maar niet kúnnen verduurzamen.’ Initiatieven voor charging energy hubs zijn volgens haar nog te onvoorspelbaar. ‘Want wie beslist dan bijvoorbeeld over de toewijzing van de energie? Gaat die in de auto, in de batterij of in het net? Een ondernemer zal eerder kiezen voor “de zekerheid van eigen” dan voor de “onzekerheid van gezamenlijk”. Zodra we die zekerheid wel kunnen bieden, komen we verder.’
Krachtenbundeling en doorzettingsmacht
Elisabeth benadrukt daarbij het belang van gezamenlijkheid en doorzettingsmacht. ‘Ondernemers moeten het gezamenlijke belang zien om overtollige (piek)stroom te delen. En je hebt doorzettingsmacht nodig. Wie neemt initiatief? Wie bepaalt hoe het gaat? En hoe zorg je voor zekerheid?’
Tot slot moet haar nog iets van het hart, namelijk de misvatting dat de logistieke ondernemers niet willen verduurzamen. ‘Dan zeg ik: moet je even kijken naar hoe snel de aanzetsubsidies waren “uitverkocht”. De sector wil dolgraag elektrificeren, we moeten ze helpen om de obstakels weg te nemen.’
