Hier lees je wat een laadplein is en welke voordelen en redenen er zijn om voor een laadplein te kiezen.
Wat is een laadplein?
Een laadplein bestaat uit meer dan twee laadpunten die één aansluiting delen. Een laadplein is dus geen concentratie van meerdere laadpalen, want deze delen niet dezelfde aansluiting.
Wat zijn de voordelen van laadpleinen?
Laadpleinen hebben verschillende voordelen ten opzichte van losse laadpalen. In het algemeen is het een manier om snel en efficiënt meerdere laadpunten te realiseren, vooral in de stedelijke omgeving. Specifiek zijn er voordelen voor de netaansluiting, voor de aanleg en voor de gebruiker.
- Slechts één aansluiting nodig.
- Eenvoudige koppeling van de laadpunten aan lokale opwek van duurzame energie.
- Eenvoudig uit te breiden met een extra laadplekken.
- Besparing op kosten en werkuren ten opzichte van hetzelfde aantal losse laadpalen.
- Minder belasting van de openbare ruimte door concentratie van laadpalen.
- Minder bewegwijzering en bebording, één verkeersbord volstaat voor alle laadplekken.
- Kleiner ruimtebeslag, laadobjecten zijn makkelijker inpasbaar in de openbare ruimte.
- Eén verkeersbesluit voor diverse laadplekken volstaat.
- Beter vindbaar.
- Meer laadzekerheid, omdat er meer kans is op een vrije plek.
- Op een laadplein kunnen meerdere doelgroepen tegelijk terecht, zeker als het een slim laadplein is. Dat is gunstig voor doelgroepen die ‘voorrang’ of hogere laadzekerheid nodig hebben, zoals bewoners, bezoekers, deelauto’s en taxi’s.
Negen redenen om voor een laadplein te kiezen
Wat zijn redenen voor gemeenten om voor een laadplein te kiezen?
Een belangrijk voordeel van een laadplein, zijn de uitbreidingsmogelijkheden en daarmee de schaalbaarheid. Je hoeft maar één netaansluiting aan te leggen. Bij voldoende bezetting kan die netaansluiting worden verzwaard. Daarmee ben je beter voorbereid op een groeiende laadbehoefte. Het is een passende oplossing voor gemeenten die ‘voor de vraag uit’ laadinfrastructuur willen realiseren.
Belangrijk hierbij is om vroegtijdig samen met de netbeheerder te bepalen of een koppeling van het laadplein op een bestaande netaansluiting mogelijk is (zie ook ‘Hoe sluit je een laadplein aan op het net?’). Dat voorkomt vertraging in een later stadium van het project. Schaalbaarheid wordt mogelijk gemaakt door in de voorbereidingsfase passende kabels, leidingen en mantelbuizen aan te leggen.
Met een laadplein kan de (toekomstige) behoefte aan extra laadplekken in één keer gerealiseerd worden. Deze clustering van de laadinfrastructuur maakt de uitvoering van toekomstige voorzieningen efficiënter en sneller. Ook verbetert clustering de kwaliteit van de openbare ruimte.
De werkzaamheden om een netaansluiting voor een laadplein aan te leggen, zijn gelijk aan die van een laadpaal. De straat hoeft maar één keer open hoeft en er is maar één netaansluiting nodig. Ook is er efficiëntievoordeel bij de plaatsing van bebording en het nemen van de verkeersbesluiten. Dit zorgt voor een snellere realisatie.
Best practice
Bij clustering van laadpunten in Rotterdam is met succes het voorspelalgoritme DSCAI toegepast. Dit algoritme maakt op basis van historische data (toekomstige) laadprofielen van het laadplein. Hierdoor kan een laadplein efficiënt worden gebruikt. Auto’s die eerder weg moeten, krijgen meer vermogen dan auto’s die langer zullen blijven staan. Ook terugleveren van stroom kan hierdoor beter worden ingeregeld. Blijft een voertuig waarschijnlijk langer staan? Dan kan het energie leveren aan voertuigen die eerder weg moeten. Dit resulteert in voller geladen EV’s en de mogelijkheid tot een kleinere netaansluiting. Wil je hier meer over weten, ga naar ‘Slimme laadpleinen’.
Een laadplein biedt de mogelijkheid om flexibel om te gaan met de parkeerplekken voor elektrische voertuigen. Dit heet adaptief afkruisen. Je reserveert dan slechts een deel voor elektrische voertuigen. Als het gebruik van het parkeerplein door EV-rijders vervolgens toeneemt, wordt ook bij de andere vakken een bord geplaatst (opschalen).
Door gebruik te maken van adaptief afkruisen, hebben bewoners minder last van het verlies van parkeervakken. Ook kun je hiermee een parkeerplein stapsgewijs toegankelijk maken voor elektrische voertuigen en de overgang naar elektrisch rijden goed laten aansluiten op de behoefte. Deze aanpak wordt onder andere toegepast in Culemborg, Het Hogeland, Gouda, Utrecht, Den Haag en Rotterdam.
Een advies is om afspraken met de CPO te maken over het afkruisen en opschalen, of om hierover eisen op te nemen in de uitvraag (zie ook ‘Hoe stel je de uitvraag voor een laadplein op?’). Je kunt bijvoorbeeld voor opschaling kiezen bij een structureel gebruik van 90% van de laadpunten, bij een bepaalde maandelijkse stroomafname of bij klachten van gebruikers over een te hoge bezetting.
Best practice: efficiënter laadpleingebruik met voorspelalgoritme DSCAI
De gemeente Haarlemmermeer maakt gebruik van een dynamisch parkeersysteem. Dat houdt in dat per vak met kleuren wordt aangegeven of er een niet-elektrische auto mag parkeren. Het parkeersysteem zorgt dat er altijd twee vakken vrij zijn voor elektrische voertuigen, zodat er altijd een laadmogelijkheid is.
Op een laadplein zijn meerdere laadpalen aangesloten op één verdeelkast waar de netaansluiting en het regelsysteem geplaatst zijn. Dit betekent dat op een laadplein kleinere laadpalen geplaatst kunnen worden. Deze zijn makkelijker inpasbaar in de openbare ruimte. Laadobjecten kun je hierdoor ook makkelijker integreren in andere objecten of straatmeubilair in de openbare ruimte, zoals lantaarnpalen.
Het inpassen van de paal is de verantwoordelijkheid van de CPO. Het advies is om het gesprek aan te gaan over het functioneel ontwerp van de laadvoorzieningen of hier strikte eisen voor stellen (zie ook ‘Hoe stel je de uitvraag voor een laadplein op?’).
Best practice
Om de exploitatiekosten laag te houden, zijn op de laadpleinen in Duivendrecht en Haarlemmermeer een stationaire batterij in het laadplein geïntegreerd. Zo kan gebruik gemaakt worden van een kleinere netaansluiting. Hierdoor wordt er ook minder vermogen van het openbare net gevraagd. Een batterij vraagt doorgaans wel een forse investering. Bepaal in de businesscase dus goed welke voordelen dit oplevert.
Meer voorbeelden vind je op www.andersladen.nl
Met een laadplein is het voor de EV-rijder overzichtelijker waar je kunt laden. Dit voorkomt (zoek)verkeer naar verschillende laadlocaties. Een bijkomend voordeel is dat een laadplein de zichtbaarheid vergroot van laadinfrastructuur in de openbare ruimte. Dit kan automobilisten stimuleren om over te stappen op elektrisch rijden.
De locatiekeuze is hierbij van groot belang (zie ook ‘Waar plaats je een laadplein?’). Een laadplein op de juiste plek is ook gunstig voor bijzondere doelgroepen, zoals stadslogistiek.
Een laadplein kan ook goed samenvallen met een mobiliteitshub, denk aan de combinatie met deelauto’s en deelfietsen of een overstapplek op andere vormen van vervoer. Lees hier hoe je elektrische deelmobiliteit in jouw gemeente realiseert.
Een laadplein kan grote aantallen gebruikers tegelijk op één locatie faciliteren. EV-rijders hebben daardoor meer kans op een vrije laadplek dan bij een enkele laadpaal. Deze laadzekerheid is een groot voordeel voor individuele rijders en voor specifieke doelgroepen, zoals elektrische taxi’s, bezorgdiensten of andere elektrische wagenparken. Laadpleinen hebben daardoor meer aantrekkingskracht en kunnen elektrisch rijden stimuleren.
Wat een laadplein ook aantrekkelijk maakt voor gebruikers, zijn de verschillende laadmogelijkheden. Op een laadplein kun je verschillende snelheden en laadmogelijkheden aanbieden (AC of DC). Zo kan het aanbod worden afgestemd op de verschillende laadbehoeften.
Het is hierbij belangrijk om de EV-rijder goed te informeren wat het beschikbare vermogen is dat geladen kan worden per type auto. Slimme laadconcepten maken een optimale verdeling van vermogen per aangesloten auto op het laadplein mogelijk, waarbij een minimaal vermogen moet worden gegarandeerd.
V2G via DC-aansluiting
Het is vooralsnog niet mogelijk om elektriciteit terug te leveren aan het net (V2G) via een AC-aansluiting. Op een DC-aansluiting kan dat wel. Daarom bieden een aantal laadpleinen in Utrecht en Rotterdam zowel AC- als DC-laadmogelijkheden aan.
De businesscase van een laadplein kan gunstiger zijn dan die van een losse laadpaal. Meer hierover lees je in het rapport ‘Hoe ziet een integrale businesscase voor laadpleinen eruit?’
Schaalvoordelen van een laadplein
Bij de aanleg van een laadplein wordt schaalvoordeel behaald. De straat hoeft maar één keer open, de netbeheerder legt in één keer een netaansluiting voor meerdere laadpalen aan en er is maar één verkeerbesluit nodig voor het hele plein. Dit bespaart kosten.
Voordeel bij een laadplein is daarnaast dat bij een afname boven 10.000 kWh per jaar de energiebelasting ongeveer 50% per kWh lager wordt.
Laadplein geeft vaak hogere inkomsten
Een laadplein geeft vaak hogere inkomsten, vanwege de laadzekerheid en daarmee grotere vraag. EV-rijders laten de auto gemiddeld wel langer staan op een laadplein. Dit is echter weer een voordeel voor de businesscase van V2G, omdat de ‘kleeftijd’ kan worden gebruikt om energie uit de accu terug te leveren aan het net en op te laden, op gunstige verdienmomenten (zie ook ‘Slimme laadpleinen’.
Maak een integrale businesscase voor laadpleinen
Een laadplein is een investering in de toekomst en niet direct rendabel wanneer alleen de aanschafkosten van de laadpunten worden meegenomen. Daarom is het belangrijk om alle kosten, zoals die voor de netaansluiting, af te zetten tegenover het toekomstige resultaat van het laadplein.
Er moeten meerdere laadpalen in één keer worden aangeschaft, terwijl er misschien nog niet zoveel vraag is. Ook wordt vaak gekozen voor een zwaardere en duurdere netaansluiting om alle auto’s van voldoende vermogen te kunnen voorzien.
De operationele kosten stijgen ook mee. Alle laadpalen moeten beheerd en onderhouden worden. De grootste kostenpost is het capaciteitstarief voor de netbeheerder. Hoe zwaarder de netaansluiting, hoe hoger de maandelijkse kosten. Veel CPO’s en gemeenten kiezen daarom voor een kleinere netaansluiting die bij goed gebruik relatief makkelijk kan worden verzwaard.
Het advies is om samen met de CPO een integrale businesscase te maken. Meer gedetailleerde informatie hierover staat in dit rapport met onder andere twee uitgewerkte businesscases.
Een laadplein biedt integratiemogelijkheden met andere energieoplossingen. Denk bijvoorbeeld aan zonnepanelen of een stationaire batterij, waarbij de potentie groeit naarmate de netaansluiting groter is. Deze koppeling kan ook in het voordeel werken van de businesscase van een laadplein ten opzichte van een losse laadpaal.
Carports met zonnepanelen in combinatie met laadpleinen worden steeds vaker gerealiseerd, maar zijn nog niet altijd rendabel. Gemeenten en coöperaties kiezen er soms wel voor vanwege het efficiënte ruimtegebruik en het direct lokaal gebruiken van duurzaam opgewekte energie.
Best practice: solar carport
In Culemborg en Lelystad is het slimme laadplein gecombineerd met een solar carport. Hierdoor kan lokaal duurzaam opgewekte energie direct gebruikt worden door elektrische voertuigen en wordt er efficiënt gebruik gemaakt van de ruimte.
Laadpleinen bieden meer mogelijkheden voor slim laden. Bij slim laden worden EV’s opgeladen op het meest ideale moment: wanneer de kosten laag zijn en het aanbod van (duurzame) energie hoog. Slim laden kan op laadpleinen eenvoudiger dan bij reguliere palen. Het verdienmodel is ook makkelijker te ontwikkelen dan bij losse laadpalen. Door de accucapaciteit aan het net beschikbaar te stellen, bijvoorbeeld met V2G-techniek, kan namelijk verdiend worden. Op de pagina ‘Slimme laadpleinen’ lees je meer over de werking en voordelen van slim laden en V2G.