Om snelladers te stimuleren, kun je als gemeente verschillende rollen innemen. Dit is afhankelijk van de situatie in je gemeente. Is er interesse vanuit de bewoners? Word je benaderd door de markt of neem je zelf initiatief?
Beleid is nodig
Marktpartijen zijn op dit moment heel positief over snelladers. Er ontstaan volop initiatieven. Zonder sturing kunnen op sommige locaties te veel snelladers komen, terwijl andere plekken juist achterblijven. Het is nodig om beleid vast te leggen, waarin je beschrijft hoe je omgaat met aanvragen voor snelladers in de publieke ruimte en hoe je de ontwikkeling van snelladers in de semi-publieke ruimte wil sturen. Welke voorwaarden stel je? En hoe zorg je ervoor dat andere partijen dezelfde kansen krijgen als de aanvrager?
Rollen
De nationale en regionale context hebben veel invloed op de rol die je wil, kunt of moet innemen bij het uitrollen van een snellaadinfrastructuur: wat speelt er binnen het Klimaatakkoord, de RES, de NAL en regionale samenwerkingen? Ook kan de rol die je pakt, per doelgroep verschillen. Het is dan ook slim om je ambitie en rol per doelgroep inzichtelijk te maken.
Als gemeente kun je de volgende rollen innemen:
Wil je elektrisch vervoer stimuleren, het AC-netwerk ontlasten of een zero-emissiezone aanleggen? Dan zul je de aanleg van zowel publieke als private snellaadinfrastructuur willen aansporen en regisseren. Een actieve gemeente plaatst publieke snellaadpalen, zowel op basis van verzoeken uit de markt als op eigen initiatief. Dit kan bijvoorbeeld door een gemeentelijke opdracht of concessie in de markt te zetten, zoals gemeente Utrecht, Rotterdam en Den Haag hebben gedaan. Om de spreiding van laadinfra te regisseren is een concessie in combinatie met een locatiestrategie ook mogelijk. Je regisseert dan de spreiding van laadinfra. Dit is ook in het belang van het beschikbare vermogen. Als je eisen stelt aan uitstootvrije doelgroepenverkeer of een zero- emissiezone invoert, is een actieve rol noodzakelijk.
Gemeenten reageren op aanvragen en maken snelladers in de openbare ruimte mogelijk. Je kunt ook partijen bij elkaar brengen. Door het verlenen van vergunningenmodel of door aan te haken op een regionale concessie waarbij je eventueel geschikte snellaadlocaties selecteert. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de MRA-E regio.
Gemeenten wachten af en reageren op initiatieven volgens het vastgestelde beleid.
Huidige rolverdeling
Op dit moment speelt met name de Rijksoverheid een actieve rol. Zij stellen locaties van Rijkswaterstaat open voor de realisatie van snelladers door marktpartijen. Dit is wel aan het verschuiven. Zo hebben de G4-gemeenten actief geschikte locaties geselecteerd en publiek toegankelijke snelladers aanbesteed. Ook kloppen steeds meer marktpartijen bij gemeenten aan om snelladers op publieke grond te plaatsen. Uit de praktijk blijkt dus eigenlijk dat gemeenten geen passieve rol meer aan kunnen nemen. Ze moeten de aanvragen vanuit de markt altijd goedkeuren of afwijzen en hier is visie en beleid voor nodig. Daarbij vraagt de groei van elektrisch vervoer om een actieve houding om aan de doelstellingen uit het Klimaatakkoord te voldoen. Zo heb je ook meer regie over de openbare ruimte en is de kans op efficiëntere keuzes groter.
Bij wie ligt het initiatief?
Bij het realiseren van snelladers kan het initiatief bij de markt of bij de gemeente liggen. Hieronder staan de verschillende mogelijke scenario’s uitgewerkt:
Gemeenten worden steeds vaker benaderd door initiatiefnemers met plannen voor het plaatsen van een snellader. Als het om een publieke locatie gaat, is het vervolgens aan de gemeente om te bepalen wat ze hiermee doet. Er zijn verschillende mogelijkheden.
Een marktpartij komt met een initiatief:
In dit geval is het lastig om de initiatiefnemer verder te helpen, of er moeten toevallig kansrijke locaties bekend zijn bij de gemeente. Het is aan te raden dat de initiatiefnemer een specifiek locatie voorstel uitwerkt. Als de gemeente locaties heeft opgenomen in visie en beleid wordt hiernaar verwezen. Adviseer de initiatiefnemer volgens de 'Ladder van laden' om private grondeigenaren te benaderen. Zo ontlast je de openbare ruimte.
In dit geval kan de gemeente gronduitgifte of verhuur van gronden overwegen. In de huidige markt zijn partijen met name geïnteresseerd om grond te huren, omdat de businesscase een investering in grond vooralsnog niet kan dragen.
Let op: gronden kunnen niet 1-op-1 worden gegund vanwege het Didam-arrest. Er moet transparant beleid zijn over de wijze waarop locaties aan partijen worden gegund.
De gemeente is dan enkel betrokken als er vergunningen nodig zijn voor bijgebouwen, overkappingen, etc. Zie hiervoor de Handreiking snelladen en de Omgevingswet.
De gemeente is dan enkel betrokken als er vergunningen nodig zijn voor bijgebouwen, overkappingen, etc. Zie hiervoor de Handreiking snelladen en de Omgevingswet.
De gemeente is dan enkel betrokken als er vergunningen nodig zijn voor bijgebouwen, overkappingen, etc. De gemeente kan hiervoor ook eigen grond inzetten. Zie hiervoor de Handreiking snelladen en de Omgevingswet.
Vergunning of vergunningsvrij?
Zowel het plaatsen als het gebruik van laadinfra is vergunningsvrij. Aanpalende voorzieningen die niet noodzakelijk zijn voor het laden zelf, zoals een overkapping of een accupakket, zijn wel vergunningsplichtig, tenzij anders bepaald. Zie hiervoor de Handreiking snelladen en de Omgevingswet (volgt binnenkort).
De volgende scenario’s zijn mogelijk als het initiatief bij de gemeente ligt:
Na een analyse kan de gemeente in kaart brengen welke publieke locaties kansrijk en wenselijk zijn.
Door privaat eigendom mee te nemen in de analyse wordt in beeld gebracht welke locaties belangrijk zijn bij gebiedsontwikkeling. Ook kan je een strategie bepalen om private eigenaren te bewegen tot realisatie.
De gemeente schrijft een aanbesteding uit voor het plaatsen van snelladers op concrete locaties en benadert zo actief de markt. ElaadNL en commerciële partijen bieden ondersteuning om vooral het technische (en netbeheerders gerelateerde) aspect goed op te schrijven voor aanbestedende partijen.
De gemeente realiseert snellaadstations voor eigen rekening en op eigen risico (op gemeentelijke of private gronden).
Didam-arrest
Sinds het Didam-arrest is het altijd noodzakelijk om beleid vast te leggen, waarin je beschrijft hoe je omgaat met aanvragen voor snelladers in de publieke ruimte. Welke voorwaarden stel je? En hoe zorg je ervoor dat andere partijen dezelfde kansen krijgen als de aanvrager?
De Hoge Raad heeft eind november 2021 bepaald dat overheden de verkoop van onroerend goed, dus ook grond, niet langer via een-op-een transacties met een marktpartij mogen afwikkelen. Andere partijen moeten ook kunnen meedingen. Dit advies heeft verstrekkende gevolgen, óók voor het verkopen of anderszins beschikbaar stellen van grond voor snelladen. Betrek iemand van grondzaken of een jurist voordat je ingaat op een verzoek van een marktpartij om een snellader te plaatsen.