Om Nederland de komende jaren te helpen elektrificeren is de elektriciteitsinfrastructuur van cruciaal belang. Deze infrastructuur zorgt ervoor dat alle opgewekte elektriciteit uiteindelijk kan worden geleverd aan iedereen die er behoefte aan heeft. We lichten zeven belangrijke eigenschappen van de elektriciteitsinfrastructuur toe.
De elektriciteitssector kent drie belangrijke typen bedrijven: commerciële energieproducenten, commerciële energieleveranciers en semipublieke netbeheerders. De netbeheerders zijn eigenaar van het elektriciteitsnetwerk en daarmee verantwoordelijk voor een betrouwbare aansluiting op het elektriciteitsnetwerk. TenneT is de landelijke netbeheerder. Daarnaast zijn er verschillende regionale netbeheerders die verantwoordelijk zijn voor de netwerken waar je hoogstwaarschijnlijk op bent aangesloten (de grootste zijn Liander, Stedin en Enexis). Op de website 'EAN-code opzoeken' kun je controleren wie jouw netbeheerder is.
De elektriciteitsinfrastructuur bestaat uit kabels en transformatorstations. Er zijn drie verschillende niveaus: hoogspanning (HS), middenspanning (MS) en laagspanning (LS). TenneT beheert het HS-netwerk en de regionale netbeheerders het MS-netwerk en LS-netwerk. Een transformatorstation verbindt twee verschillende spanningsniveaus met elkaar; het zijn de schakels tussen twee spanningsniveaus.
Belangrijke componenten van de elektriciteitsinfrastructuur zijn:
- Grootschalige bovengrondse kabels transporteren elektriciteit over grote afstanden op hoogspanning (HS).
- Tussen de grootschalige landelijke kabels en lokale kabels staan transformatorstations om de spanning omlaag te brengen. De transformatorstations tussen HS-kabels en de MS-netwerken van de regionale netbeheerders heten koppelstations.
- Dunnere ondergrondse kabels distribueren elektriciteit in jouw gemeente op MS-niveau of LS-niveau.
- Middenspanningsruimtes (MSR) zijn lokale stations in de elektriciteitsnetwerken. Vanuit MSR lopen MS-kabels en LS-kabels de wijken in. Middelgrote bedrijven worden direct aangesloten op een MSR of hebben een eigen MSR op het terrein. Kleinere bedrijven worden aangesloten op een MS-kabel of LS-kabel.
Als je een nieuwe aansluiting of grotere aansluiting op het elektriciteitsnetwerk aanvraagt, betaal je eenmalig aansluitkosten. De tarieven verschillen per netbeheerder en zijn online te vinden op de websites van de netbeheerders. De werkelijke tarieven zijn afhankelijk van jouw specifieke situatie en energiegebruik. Daarnaast betaal je jaarlijks een tarief voor het gebruik van het elektriciteitsnetwerk. De jaarlijkse tarieven bestaan uit:
- Een vaste jaarlijkse kostencomponent, afhankelijk van het type aansluiting.
- Drie variabele kostenposten:
- Jaarlijkse kosten gebaseerd op de maximale capaciteit van jouw aansluiting (€ per MW per jaar).
- Maandelijkse kosten gebaseerd op jouw maximaal vermogen van die maand (€ per MW per maand).
- Kosten per hoeveelheid geleverde energie (€ per kWh).
Een netaansluiting heeft een maximaal vermogen: de maximale hoeveelheid elektriciteit die je per uur kunt afnemen. Dit vermogen is afhankelijk van het type aansluiting. Voor het opladen van een elektrische bestel- of vrachtauto via een laadpaal die is aangesloten op het elektriciteitsnet, heb je extra vermogen nodig. Als je meer vermogen nodig hebt dan jouw maximale vermogen, is het noodzakelijk om jouw aansluiting te vergroten. Je kunt een grotere aansluiting aanvragen bij de netbeheerder. De netbeheerder kijkt of er voldoende capaciteit in het netwerk is om de grotere aansluiting te realiseren.
Tip: werk samen met bedrijven in jouw omgeving
Bedrijven op een bedrijventerrein hebben vaak dezelfde uitdagingen. In jouw zoektocht naar elektrische logistiek en eventuele mitigerende maatregelen, is het dan ook verstandig om vooral contact te zoeken met je collega-bedrijven, ondernemersvereniging of terreinbeheerder. Samenwerking biedt ook kansen. Je kunt kennis en ervaringen delen, samen kennis verzamelen, restwarmte uitwisselen of gezamenlijk mitigerende maatregelen nemen.
Door de energietransitie gebruiken we steeds meer elektriciteit. Het elektriciteitsnetwerk heeft hierdoor in steeds meer gebieden te weinig capaciteit. De netbeheerder bepaalt de vereiste capaciteit door te meten wat het huidige verbruik is en hierbij nieuwe aanvragen voor aansluitingen op te tellen. Als dat groter is dan het vermogen van de kabels of het transformatorstation, dan is het netwerk ‘vol’. Dit heet ‘netcongestie’ of ‘overbelasting’.
- Of er in jouw gebied netcapaciteit beschikbaar is, kun je controleren op deze kaart.
De netsituatie kan snel veranderen door nieuwe aanvragen van bedrijven of netuitbreiding van de netbeheerder. Neem contact op met jouw netbeheerder voor informatie over de actuele situatie. Als het elektriciteitsnetwerk in jouw gebied vol is (rood op de kaart), dan kun je op dit moment geen nieuwe of grotere aansluiting krijgen. De netbeheerder zet je dan in de wachtrij en gaat het netwerk uitbreiden (verzwaren). Als het netwerk is uitgebreid, kunnen de aansluitingen uit de wachtrij worden gerealiseerd.
Tip:
Je komt pas in de wachtrij als je formeel een aanvraag hebt ondertekend en de netwerkkosten betaalt. Daarna verwerkt de netbeheerder jouw aanvraag. Begin dus tijdig met jouw aanvraag!
Als er in jouw gebied netcapaciteit beschikbaar is, duurt het realiseren van een nieuwe aansluiting ongeveer een half jaar vanaf het moment van aanvragen. Als er echter te weinig netwerkcapaciteit beschikbaar is, moet de netbeheerder het netwerk uitbreiden oftewel verzwaren. Het uitbreiden van het netwerk duurt langer. Is het netwerk van de regionale netbeheerder (MS-netwerk) lokaal overbelast? Dan is de totale doorlooptijd twee tot vijf jaar. Is er geen capaciteit meer in het hoogspanningsnetwerk, dan is de doorlooptijd vijf tot zeven jaar en soms zelfs tien jaar.
- De netbeheerders kijken vooruit en signaleren problemen vaak voordat ze ontstaan.
Daardoor kan het zijn dat de netbeheerder al bezig is met het voorbereiden of uitvoeren van verzwaringen als er in jouw gebied sprake is van netcongestie. De netbeheerder kan je meer vertellen over de huidige situatie. - Overweeg je om over te stappen naar elektrische bestelauto’s of vrachtwagens?
Vanwege de lange doorlooptijden is het essentieel om in een vroeg stadium na te denken over jouw toekomstige elektrische wagenpark, de extra vermogensvraag en gewenste netaansluiting. Ook is het aan te raden om tijdig in gesprek te gaan met de netbeheerder, ver voordat je een definitieve aanvraag doet.
Een netverzwaring kan veel tijd kosten. Met de juiste mitigerende maatregelen kun je echter overstappen op elektrische voertuigen, zonder te wachten op aanpassingen in het elektriciteitsnet. We beschrijven deze mitigerende maatregelen in deze handreiking en hanteren hierbij een strakke definitie van mitigerende maatregelen. Zo gaan we uit van batterij-elektrische voertuigen (voertuigen op waterstof of plug-in-hybrides vallen hier niet onder). Verder zien we een maatregel alleen als mitigerend als deze daadwerkelijk resulteert in minder vereiste netcapaciteit én een hoge betrouwbaarheid voor jouw bedrijf. Zonnepanelen kunnen bijvoorbeeld winstgevend zijn en CO2 besparen, maar zijn niet altijd beschikbaar. De zon schijnt overdag en de vrachtwagens worden ’s nachts opgeladen. Daarom beschouwen we zonnepanelen niet als mitigerend, maar ze kunnen wel gecombineerd worden met een mitigerende maatregel (zoals een batterij).
Meer weten?
Als je wilt weten wat de situatie is in jouw gebied, dan kun je het beste direct contact opnemen met jouw netbeheerder. Wil je meer weten over hoe de elektriciteitsinfrastructuur en elektrificatie van logistiek werken? Lees dan bijvoorbeeld:
- Basisinformatie over de energie-infrastructuur van de netbeheerders
- Handreiking depotladen van de NAL
- Elektrische logistiek op bedrijventerreinen (Elaad outlook)
- Dit rapport van CE Delft voor meer toelichting op hoe tarieven werken
Deze studie is door CE Delft opgesteld voor de Nationale Agenda Laadinfrastructuur.
